Hindistan ve Vietnam’a yaptığı dört günlük ziyaretin son gününün arifesinde Başkan Biden bir noktanın altını çizdi: Çin’i kontrol altına almaya çalışmıyor.
“Bu Çin’i kontrol altına almakla ilgili değil; mesele istikrarlı bir üsse, Hint-Pasifik’te istikrarlı bir üsse sahip olmakla ilgilidir” dedi başkan, Vietnam’daki bir basın toplantısında ABD-Çin ilişkileriyle ilgili ardı ardına gelen soruları yanıtlarken.
Biden daha sonra şunu ekledi: “Biz de Soğuk Savaş terimleri açısından çok fazla düşünüyoruz.” “Bu, onunla alakalı değil. Dünyanın her yerinde ekonomik büyüme ve istikrarın sağlanmasıyla ilgilidir. Biz de bunu yapmaya çalışıyoruz.”
Ancak Biden’ın Pazar gecesi Vietnam’ın başkentinde ilettiği mesajı, bölgeye yaptığı gezide Çin konusunun ne kadar önemli olduğunu vurguladı.
Başkan hafta sonunu Yeni Delhi’deki Büyük 20 Ekonomi Grubu zirvesinde geçirdi, ardından Pazartesi günü ABD ve Vietnam’ın ikili ilişkilerini resmi olarak en yüksek seviyeye çıkardığı Hanoi’ye uçtu. Biden, Amerika’nın dünya çapındaki ittifaklarını güçlendirmek için Çin ile sınırı olan Hindistan ve Vietnam’a gitmesi konusunda ısrar etti.
Ancak Çin’in komşularıyla ilişkileri geliştirmek ile Çin nüfuzuna karşı bir siper inşa etmek arasındaki farkı anlamak bazen zor oluyordu. Biden, Japonya, Güney Kore, Avustralya, Filipinler ve hatta Pasifik Adaları da dahil olmak üzere Pekin’in çevresindeki birçok ülkeyle bağlarını güçlendirmek için anlaşmalar peşinde koştu. Yönetim, askeri ve gözetim amaçlı kullanılan ileri teknolojilerin Çin’e ihracatını kısıtladı ve ABD’nin Çin’deki yatırımını sınırlandıran bir idari emir yayınladı. G-20 zirvesinde Biden, Çin’in kapsamlı küresel altyapı yatırımlarıyla rekabet edecek demiryolu ve nakliye koridorlarının başlatılmasına yönelik anlaşmaları açıkladı.
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping, G-20’yi atladı ve Biden, bölgedeki hamlesi sırasında onunla görüşmedi. İki lider en son Kasım 2022’deki son G-20 zirvesinin oturum aralarında bir araya geldi. Biden, toplantılar arasındaki boşluğu Çin liderinin “uğraştığı” “ekonomik zorluklara” bağladı.
Xi ayrıca bu ay New York’ta düzenlenen ve düzinelerce dünya liderinin katıldığı yıllık bir etkinlik olan Birleşmiş Milletler Genel Kuruluna da katılacak. Biden açılış günü konuşmalarından birini yapmayı planlıyor.
Çin liderinin muhtemelen G-20’yi atlamasının birkaç nedeni vardı. Yurtiçi ekonomik sıkıntılarına ek olarak Çin’in Hindistan’la ilişkileri de düşmanca bir seviyede. Xi, zirveyi ülkesi ve kendisi için bir vitrin olarak kullanan Hindistan başbakanı rakibi Narendra Modi’yi küçümsemek istemiş olabilir. Ancak Xi, sahneye çıkmayarak sahneyi, kendisini küresel güneyin önde gelen lideri olarak konumlandırmaya çalışan Modi’ye de bıraktı.
Washington düşünce kuruluşu ABD Barış Enstitüsü’nde Güneydoğu Asya uzmanı olan Andrew Wells-Dang, “Çin’in uluslararası katılımdan uzaklaştığını görmek şaşırtıcı değil” dedi. “Fakat bu kaçırılmış bir fırsattı. Katılmanın onların çıkarına olacağını düşünürdünüz.”
Vietnam’la ilişkileri yükseltmek de arka planda Çin’le yapılan bir hesaptı. Pekin, uluslararası mahkeme kararlarını göz ardı ederek, her yıl trilyonlarca dolarlık ticaretin geçtiği stratejik su kütlesinin çoğu üzerinde kontrolünü sağlamaya çalışırken, Vietnam, Güney Çin Denizi’nde Çin gemileriyle birkaç yakın çatışmaya sürüklendi.
50 yıldan daha kısa bir süre önce bir savaşa girmiş olmalarına rağmen Vietnamlılar ve Amerikalılar arasında çok dostane ilişkiler var ve Biden yeni “stratejik ortaklık” anlaşmasını nispeten kolaylıkla formüle etti. Vietnam koruma isterken Biden’ın Hint-Pasifik’teki ülkelerden oluşan bir koalisyon kurması ve güçlendirmesi gerekiyor.
Biden, Komünist Parti başkanı Nguyen Phu Trong ile yaptığı ortak açıklamada, “Liderler, anlaşmazlıkların uluslararası hukuka uygun olarak, tehdit veya güç kullanımı olmaksızın barışçıl çözümüne yönelik sarsılmaz desteklerinin altını çizdiler.” dedi.
Çin’e karşı birleşmenin önemi, ABD’nin Vietnam’ın insan hakları siciline ve ülkenin Komünist Parti tarafından yönetildiği gerçeğine ilişkin dile getirdiği endişeleri gölgede bıraktı.
Trong ile görüşmesinin ardından Biden, “Bugün, uluslarımız arasındaki ilişkilerde çatışmadan normalleşmeye kadar 50 yıllık bir ilerlemenin izini sürebiliyoruz” dedi. “Bu, dünyanın en önemli bölgelerinden birinde refah ve güvenlik için bir güç olacak yeni bir yükseltilmiş statüdür.”