Rusya’nın Wagner savaş ağasının büyük amcası iptal edilmeli mi?

ZHOVTI VODY, Ukrayna —

Orta Ukrayna’daki 43.000 nüfuslu bu şehir, modern varlığını 1951’de burada uranyum cevheri keşfeden Sovyetlere borçludur.

Geliştirdikleri mayınlar nükleer silah programları açısından o kadar kritikti ki, kentte yerleşik olmayanların şehre girmek için özel izin alması gerekiyordu. Sakinleri mutlu etmek için Kremlin, Zhovti Vody’yi ağaçlarla çevrili bulvarları, okulları, mağazaları, apartmanları ve Moskova’daki opera binasına rakip olacak kadar büyük bir gösteri salonuyla örnek bir Sovyet şehrine dönüştürdü.

Uranyum çıkarma çabalarının merkezinde, Rusya’dan gönderilen ve yerel bir kahraman haline gelen Yukhym Prigozhin adında bir maden uzmanı vardı. Sovyetler Birliği çöktükten sonra kaldı.

1999 yılında 85 yaşında öldüğünde şehir, tarih müzesini onun adına yeniden adlandırdı ve binanın ön cephesini onun profilini taşıyan bir plaket ve “fahri vatandaş” ibaresi ile süsledi.

Şimdi bazıları bu kararı sorguluyor.

Prigozhin’in, paralı askerleri Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinde önemli bir rol oynayan ve acımasız savaş suçlarıyla suçlanan Wagner paramiliter grubunun Rus patronu Yevgeny Prigozhin’in büyük amcası olduğu ortaya çıktı. Çarşamba günü bir uçak kazasında öldü.

Müzeyle ilgili tartışma, haziran ayında savaş ağasının Kremlin yanlısı bir blog yazarına Zhovti Vody ile ilgili çocukluk anılarını çok sevdiğini söylemesiyle başladı. Şehrin bir Facebook grubuna gönderilen röportajdan bir klipte, büyükbabasının erkek kardeşini orada ziyaret ettiğini anlattı ve madenlerden gelen radyasyon nedeniyle basketbol topu kadar büyüyen elmaları yediğini söyleyerek şaka yaptı.

Röportaj öfkeyi açığa çıkardı.

Bir yorumcu, “Eğer bu doğruysa, Prigozhin müzesinin yıkılmasına hazırlanmalıyız” diye yazdı.

Bir diğeri ise plaketine şu satırın eklenmesini önerdi: “Maalesef kardeşinin torunu, Wagner Komünist Partisi’nin başkanı olan, Ukrayna vatandaşlarını öldürmekten, Ukrayna şehirlerini ve köylerini yok etmekten suçlu olan ırkçı bir pisliktir.”

Ülke kölelik ve ırkçılık geçmişiyle boğuşurken, son yıllarda Amerika Birleşik Devletleri’nde kurumların isimlendirilmesi konusundaki anlaşmazlıklar patlak verdi.

Ukrayna müzesi vakası bir farklılığı da beraberinde getiriyor: Bir aile adı, normalde sevilen birini iptal etmek için yeterli olabilir mi?

Kasabanın belediye başkanı Dmytro Khanis hayır diyor.

“Bu şehrin fahri hemşehrisi unvanını alan ve adı müzede yer alan tanıdığımız adamın bizim yıldızımız, gururumuz olduğunu herkes anlıyor” dedi. “Diğer Prigozhin bizim işimiz değil.”

Müze müdürü Olena Kobzar, kasabanın kahramanını lekeleme girişimlerinden dehşete düştüğünü söyledi.

“İsmini değiştirmemiz gerektiğini düşünenler Prigozhin’imizi tanımayanlar ve sadece saftırlar” dedi.

İkinci Dünya Savaşı gazisi Yukhym Prigozhin buraya geldiğinde 30’lu yaşlarının sonlarındaydı. O zamanlar, Ukraynaca’da “sarı su” anlamına gelen, nehrin maden cevheri rengine gönderme yapan Zhovti Vody, Ukrayna Kazaklarının Polonyalıları mağlup ettiği 1648 önemli savaşının alanı olarak bilinen küçük bir yerleşim yeriydi. -Litvanya ordusu.

Prigozhin, madenlerde kullanılan makineleri geliştiren Merkezi Otomasyon Araştırma Laboratuvarı’nın sadık ve kararlı yöneticisi olarak kısa sürede ün kazandı.

1976’da emekli olduğunda, üç odalı dairesini “Öne Çıkanlar” adını verdiği yaratıcı bir alana dönüştürdü ve burayı genç şairlere, sanatçılara ya da tarih, yaşam ya da -1991’den sonra- toplumun çöküşü hakkında konuşmak isteyen herkese açtı. Eski Sovyetler Birliği.

Kendini çocuk şiiri kitapları yazmaya adadı ve 1995’te Zhovti Vody’nin 100 yıllık tarihi üzerine bir kitap yayınladı.

Kitabın yayınlanmasından kısa bir süre sonra bir televizyon muhabirine, bunu Sovyetler Birliği’nin çöküşünden sonraki kaosta büyük bir geçmişe sahip küçük şehrin birliğini kaybetmesinden endişe duyduğu için yazdığını söyledi.

Gençlere, “40 yıldır kapalı olan bu büyük şehirde ne kadar yetenekli ve güzel insanların yaşadığını” göstermek istediğini söyledi.

Prigozhin’in arkadaşlarından biri, Prigozhin emekli olduktan kısa bir süre sonra uranyum madenlerinde çalışmaya başlayan, ancak saatlerin nasıl onarılacağını öğrenmek için apartman stüdyosuna gelen Viktor Yakovlev adında bir jeologdu.

Prigozhin ve karısı Valentina’nın çocukları yoktu, ancak birkaç kez Yakovlev’e Rusya’da bir erkek kardeşi olduğundan bahsetmişti. Yevgeny adındaki büyük yeğeni de dahil olmak üzere ailenin bu tarafını holigan ve zorba olarak tanımladı.

70 yaşındaki Yakovlev, eğer arkadaşı bugün hayatta olsaydı ve büyük yeğeninin Ukrayna’da neler yaptığını görseydi, “bu onu deli ederdi” dedi.

62 yaşındaki Yevgeny Prigozhin, St. Petersburg’da doğup büyüdü ve sorunlu bir gençlik geçirdi. 20’li yaşlarının başlarını soygun ve saldırı nedeniyle Sovyet hapishanelerinde geçirdi, ancak sonunda restoranlara, süpermarketlere ve catering hizmetine dönüşen bir sosisli sandviç standı işine başladı.

Lüks restoranlarında sık sık yemek yiyenlerden biri de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’di. İki adam, Prigozhin’in kazançlı hükümet sözleşmeleri almasına yardımcı olan bir dostluk kurdu.

2013 yılında imparatorluğu, Rusya’nın 2016 ABD başkanlık seçimlerine müdahale etmesinde kilit rol oynamakla suçlanan kötü şöhretli İnternet Araştırma Ajansı’nı da kapsayacak şekilde genişledi.

2014 yılında gizlice kurduğu Wagner Grubu, Suriye, Libya, Orta Afrika Cumhuriyeti, Sudan ve Mali ve son olarak Ukrayna dahil olmak üzere paralı askerlerinin faaliyet gösterdiği neredeyse her yerde insan hakları ihlalleriyle suçlanıyor. Büyük ölçüde Rus mahkumlara dayanan grup, savaşta Rusya’nın birçok Ukrayna şehrini ele geçirmesine yardımcı oldu.

Ancak Haziran ayında Prigozhin, Kremlin’i gerekli mühimmat ve teçhizatı birliklerinden saklamakla suçladı ve kısa sürede başarısız olan bir darbe başlattı.

Wagner Grubuna bağlı bir Telegram kanalında Pazartesi günü yayınlanan videoda Afrika’da olduğunu iddia ederek “Rusya’yı tüm kıtalarda daha da büyük” ve Afrika’yı “daha özgür” yapma sözü verdi.

Daha sonra Çarşamba günü Rusya havacılık otoritesi, Prigozhin’in Moskova’nın kuzeyinde düşen ve uçaktaki 10 kişinin tamamının hayatını kaybettiği özel jetin yolcu listesinde yer aldığını bildirdi.

Zhovti Vody’deki müze hala resmi olarak Yukhym Illich Prigozhin’in Adını taşıyan Şehir Tarihi Müzesi olarak adlandırılıyor. Kent Konseyi isim tartışmasını henüz gündemine almadı.

Ancak daha geniş sorun yeni değil. 2015 yılında Ukrayna parlamentosu bir “Ruslaştırmadan arındırma” kampanyası başlattı ve ülke çapındaki yerel yönetimlerin, Sovyet veya Rus imparatorluklarına atıfta bulunan tüm kamuya açık sokakları, binaları veya anıtları yeniden adlandırmalarını gerektiren bir yasayı geçirdi.

Zhovti Vody yaklaşık üç düzine sokak adını değiştirdi ve Haziran ayında şehir, Yukhym Prigozhin’in yaşadığı evin önünde duran 19. yüzyıl Rus şairi Alexander Puşkin’in heykelini kaldırdı. Heykelin karşıtları, Ukrayna kültürünü ortadan kaldırmaya yönelik baskıcı bir kampanyanın parçası olarak, Sovyetlerin onu -Ukraynalı bir şairin değil- diktiğini savundu.

Herkes aynı fikirde değildi. Şehir bugünlerde en az Rusya karşıtı, ancak bazıları Moskova’dan gelen Romantik dönem şairinin mevcut savaşla ne ilgisi olduğunu sorguladı.

Güneydoğu cephesi şu anda Zhovti Vody’den yaklaşık 75 mil uzakta bulunuyor. Şehir, Rusya’nın geçen Şubat ayında geniş çaplı işgalini başlatmasından bu yana 10.000 kadar sivilin ölümüne yol açan füze saldırılarından kurtuldu.

Ancak savaşmaya giden gençlerin çoğu tabutlarla geri döndü. Şehitlerin cenazeleri her gün düzenleniyor. Ofisler ve mağazalar her biri için kapılarını kapatıyor.

Ve geçen yıl şehir çatışmalardan kaçan yaklaşık 6.000 Ukraynalıyı kabul etti; bunların arasında en az 1.000’i de var. Wagner Grubu’nun uzun ve acımasız bir harekatta Ukrayna güçlerinin yenilgisine yardım ettiği Bakhmut şehrinden.

Zhovti Vody belediye başkanı ve ekibi, uluslararası insani yardım kuruluşları gelmeden önce yerinden edilenlere barınma, kıyafet ve yiyecek bulmak için ellerindeki kaynaklarla çalıştı.

Khanis, “Bu insanların gidecek başka yeri yok” dedi. “Evleri, şehirleri tamamen yok oldu.”

Bütün bunlar göz önüne alındığında bazı sakinler müzenin adını tartışmanın zaman kaybı olduğunu söyledi.

Müzede son 20 yıldır tur rehberi olarak görev yapan Tatiana Lvova, “Şu anda endişelenmemiz gereken daha önemli şeyler olduğunu düşünüyorum” dedi. “Önce savaşı kazanmamız lazım”

Ayres özel bir muhabirdir. Zhovti Vody’deki özel muhabir Tatiana Pototska bu rapora katkıda bulundu.