Bakmış Ne Demek?
Türkçede "bakmış" kelimesi, "bakmak" fiilinin geçmiş zaman çekimlenmiş hâlidir ve farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Türk dilinde köklü bir yere sahip olan "bakmak", çeşitli kullanımlarıyla sık sık karşımıza çıkar. "Bakmış" sözcüğü, bu fiilin belirli bir olay ya da durum geçmişte gerçekleşmiş şeklini ifade eder. Genel anlamıyla, bir kişinin gözleriyle bir şeye yönelmesi veya bir şeyi gözlemlemesi, incelemesi anlamına gelir. Bununla birlikte, farklı anlamları ve kullanım şekilleri mevcuttur.
Bakmak Fiilinin Genel Anlamı
"Bakmak" fiili Türkçede çok yönlü bir anlam derinliğine sahiptir. İlk ve en yaygın anlamıyla, bir kişinin gözleriyle bir şeye odaklanması, ona dikkat etmesi anlamında kullanılır. Örneğin:
- "Gökyüzüne bakmış." ifadesinde kişi, gözlerini gökyüzüne dikmiş ve orada bir şeyleri gözlemlemiştir.
Bunun dışında "bakmak" fiili, bir kimseye ya da bir nesneye özen göstermek, ilgilenmek anlamına da gelir. Bu anlamda, geçmiş zaman hali olan "bakmış" şu şekilde kullanılabilir:
- "Çocuklara bakmış." ifadesi, kişinin çocuklara gerekli ilgiyi gösterdiğini, onlarla ilgilendiğini anlatır.
Ayrıca, "bakmak" bazı deyim ve atasözlerinde mecazi anlamda da kullanılır. Örneğin:
- "Ne yaparsa yapsın, ona yüz vermemiş; kendi işine bakmış." cümlesinde, kişi bir olay ya da duruma kayıtsız kalmış ve kendi işine odaklanmıştır.
Bakmış Kelimesinin Kullanım Alanları
"Bakmış" kelimesi, günlük konuşmalarda sıklıkla kullanılır ve çok yönlü bir anlam taşır. Aşağıda bu kelimenin farklı bağlamlardaki kullanımları ele alınmıştır:
1. Gözlem Yapmak: Bir kişinin çevresini, insanları ya da olayları izlediği anlamına gelir.
- Örnek: "Evin etrafında dolanıp durduktan sonra, kapı aralığından içeri bakmış."
2. İlgilenmek ve Özen Göstermek: Bir kimseye veya bir duruma özen gösterme anlamında kullanılır.
- Örnek: "Yaşlı annesine yıllarca özenle bakmış."
3. Yönelmek ve Dikkatini Vermek: Bir işe veya duruma odaklanmayı ifade eder.
- Örnek: "Bütün dikkatiyle soruya bakmış, uzun süre düşündükten sonra cevap vermiş."
4. Mecazi Anlamda Kullanmalar: Bazı deyim ve atasözlerinde mecazi olarak da kullanılabilir. Bu durumlarda "bakmak" kelimesi, bir eylemi yapmamak ya da umursamamak gibi anlamlar kazanabilir.
- Örnek: "Bana bakmaz, işine bakar."
Bakmak Fiilinin Diğer Çekimleri
"Bakmak" fiili sadece "bakmış" şeklinde değil, aynı zamanda farklı zaman, kişi ve kip çekimleriyle de sıkça kullanılır. İşte bazı örnekler:
- Şimdiki Zaman: "Bakıyor"
- Örnek: "Pencerenin kenarına oturmuş, dışarı bakıyor."
- Gelecek Zaman: "Bakacak"
- Örnek: "Yarın sabah tüm belgeleri inceleyip, ne yapılacağına bakacak."
- Geniş Zaman: "Bakar"
- Örnek: "O her zaman herkesin derdine bakar, yardım eder."
Bu farklı çekimler, dilin kullanımını zenginleştirirken, "bakmak" fiilinin anlamını ve işlevini genişletir.
Bakmak Fiilinin Eş Anlamlıları ve Zıt Anlamlıları
Türkçede "bakmak" fiilinin birçok eş ve zıt anlamlısı bulunur. Bu kelimeler de dildeki ifade çeşitliliğini artırır. İşte bazı örnekler:
Eş Anlamlılar:
- Göz Atmak: Bir şeye hızlıca bakmak.
- Örnek: "Kitaba bir göz atmış, hemen ne olduğunu anlamış."
- İncelemek: Bir şeyi detaylı bir şekilde gözden geçirmek.
- Örnek: "Raporu incelemiş, hataları bulmuş."
Zıt Anlamlılar:
- Görmezden Gelmek: Bir durumu veya kişiyi bilerek dikkate almamak.
- Örnek: "Arkadaşının söylediklerini görmezden gelmiş."
- Umursamamak: Bir durumu önemsememek.
- Örnek: "Onun söylediklerini umursamamış, işine devam etmiş."
Bakmış Kelimesiyle İlgili Sorular ve Cevaplar
1. Soru: Bakmış kelimesi hangi fiilin çekimidir?
- Cevap: "Bakmış" kelimesi "bakmak" fiilinin geçmiş zaman üçüncü tekil şahıs çekimidir.
2. Soru: Bakmış kelimesi hangi anlamda kullanılır?
- Cevap: "Bakmış" kelimesi, bir kişinin gözleriyle bir şeye yöneldiğini veya geçmişte bir durumla ilgilendiğini ifade eder. Aynı zamanda mecazi anlamda da kullanılabilir.
3. Soru: Bakmak kelimesinin mecazi anlamı nedir?
- Cevap: Mecazi anlamda "bakmak", bir duruma kayıtsız kalmak, ilgilenmemek ya da dikkate almamak şeklinde kullanılır.
4. Soru: Bakmak fiilinin eş anlamlıları nelerdir?
- Cevap: "Göz atmak", "incelemek" gibi kelimeler "bakmak" fiilinin eş anlamlılarıdır.
5. Soru: Bakmış kelimesi cümlede nasıl kullanılır?
- Cevap: "Biraz düşündükten sonra, gökyüzüne bakmış ve derin bir nefes almış." şeklinde kullanılabilir.
Sonuç
"Bakmış" kelimesi, "bakmak" fiilinin geçmiş zamanda kullanılmış hâlidir ve Türkçede oldukça çeşitli anlamlara sahiptir. Gözlem yapmaktan ilgilenmeye, bir şeye dikkat etmekten mecazi anlamlara kadar geniş bir kullanım yelpazesi olan bu kelime, dilimizde önemli bir yer tutar. Gündelik hayatta sıkça karşımıza çıkan bu kelime, hem gerçek hem de mecazi anlamlarıyla zengin bir dil yapısının parçasıdır. Farklı bağlamlarda kullanılması, Türkçenin anlam ve ifade derinliğini artırır.
Türkçede "bakmış" kelimesi, "bakmak" fiilinin geçmiş zaman çekimlenmiş hâlidir ve farklı bağlamlarda farklı anlamlar taşıyabilir. Türk dilinde köklü bir yere sahip olan "bakmak", çeşitli kullanımlarıyla sık sık karşımıza çıkar. "Bakmış" sözcüğü, bu fiilin belirli bir olay ya da durum geçmişte gerçekleşmiş şeklini ifade eder. Genel anlamıyla, bir kişinin gözleriyle bir şeye yönelmesi veya bir şeyi gözlemlemesi, incelemesi anlamına gelir. Bununla birlikte, farklı anlamları ve kullanım şekilleri mevcuttur.
Bakmak Fiilinin Genel Anlamı
"Bakmak" fiili Türkçede çok yönlü bir anlam derinliğine sahiptir. İlk ve en yaygın anlamıyla, bir kişinin gözleriyle bir şeye odaklanması, ona dikkat etmesi anlamında kullanılır. Örneğin:
- "Gökyüzüne bakmış." ifadesinde kişi, gözlerini gökyüzüne dikmiş ve orada bir şeyleri gözlemlemiştir.
Bunun dışında "bakmak" fiili, bir kimseye ya da bir nesneye özen göstermek, ilgilenmek anlamına da gelir. Bu anlamda, geçmiş zaman hali olan "bakmış" şu şekilde kullanılabilir:
- "Çocuklara bakmış." ifadesi, kişinin çocuklara gerekli ilgiyi gösterdiğini, onlarla ilgilendiğini anlatır.
Ayrıca, "bakmak" bazı deyim ve atasözlerinde mecazi anlamda da kullanılır. Örneğin:
- "Ne yaparsa yapsın, ona yüz vermemiş; kendi işine bakmış." cümlesinde, kişi bir olay ya da duruma kayıtsız kalmış ve kendi işine odaklanmıştır.
Bakmış Kelimesinin Kullanım Alanları
"Bakmış" kelimesi, günlük konuşmalarda sıklıkla kullanılır ve çok yönlü bir anlam taşır. Aşağıda bu kelimenin farklı bağlamlardaki kullanımları ele alınmıştır:
1. Gözlem Yapmak: Bir kişinin çevresini, insanları ya da olayları izlediği anlamına gelir.
- Örnek: "Evin etrafında dolanıp durduktan sonra, kapı aralığından içeri bakmış."
2. İlgilenmek ve Özen Göstermek: Bir kimseye veya bir duruma özen gösterme anlamında kullanılır.
- Örnek: "Yaşlı annesine yıllarca özenle bakmış."
3. Yönelmek ve Dikkatini Vermek: Bir işe veya duruma odaklanmayı ifade eder.
- Örnek: "Bütün dikkatiyle soruya bakmış, uzun süre düşündükten sonra cevap vermiş."
4. Mecazi Anlamda Kullanmalar: Bazı deyim ve atasözlerinde mecazi olarak da kullanılabilir. Bu durumlarda "bakmak" kelimesi, bir eylemi yapmamak ya da umursamamak gibi anlamlar kazanabilir.
- Örnek: "Bana bakmaz, işine bakar."
Bakmak Fiilinin Diğer Çekimleri
"Bakmak" fiili sadece "bakmış" şeklinde değil, aynı zamanda farklı zaman, kişi ve kip çekimleriyle de sıkça kullanılır. İşte bazı örnekler:
- Şimdiki Zaman: "Bakıyor"
- Örnek: "Pencerenin kenarına oturmuş, dışarı bakıyor."
- Gelecek Zaman: "Bakacak"
- Örnek: "Yarın sabah tüm belgeleri inceleyip, ne yapılacağına bakacak."
- Geniş Zaman: "Bakar"
- Örnek: "O her zaman herkesin derdine bakar, yardım eder."
Bu farklı çekimler, dilin kullanımını zenginleştirirken, "bakmak" fiilinin anlamını ve işlevini genişletir.
Bakmak Fiilinin Eş Anlamlıları ve Zıt Anlamlıları
Türkçede "bakmak" fiilinin birçok eş ve zıt anlamlısı bulunur. Bu kelimeler de dildeki ifade çeşitliliğini artırır. İşte bazı örnekler:
Eş Anlamlılar:
- Göz Atmak: Bir şeye hızlıca bakmak.
- Örnek: "Kitaba bir göz atmış, hemen ne olduğunu anlamış."
- İncelemek: Bir şeyi detaylı bir şekilde gözden geçirmek.
- Örnek: "Raporu incelemiş, hataları bulmuş."
Zıt Anlamlılar:
- Görmezden Gelmek: Bir durumu veya kişiyi bilerek dikkate almamak.
- Örnek: "Arkadaşının söylediklerini görmezden gelmiş."
- Umursamamak: Bir durumu önemsememek.
- Örnek: "Onun söylediklerini umursamamış, işine devam etmiş."
Bakmış Kelimesiyle İlgili Sorular ve Cevaplar
1. Soru: Bakmış kelimesi hangi fiilin çekimidir?
- Cevap: "Bakmış" kelimesi "bakmak" fiilinin geçmiş zaman üçüncü tekil şahıs çekimidir.
2. Soru: Bakmış kelimesi hangi anlamda kullanılır?
- Cevap: "Bakmış" kelimesi, bir kişinin gözleriyle bir şeye yöneldiğini veya geçmişte bir durumla ilgilendiğini ifade eder. Aynı zamanda mecazi anlamda da kullanılabilir.
3. Soru: Bakmak kelimesinin mecazi anlamı nedir?
- Cevap: Mecazi anlamda "bakmak", bir duruma kayıtsız kalmak, ilgilenmemek ya da dikkate almamak şeklinde kullanılır.
4. Soru: Bakmak fiilinin eş anlamlıları nelerdir?
- Cevap: "Göz atmak", "incelemek" gibi kelimeler "bakmak" fiilinin eş anlamlılarıdır.
5. Soru: Bakmış kelimesi cümlede nasıl kullanılır?
- Cevap: "Biraz düşündükten sonra, gökyüzüne bakmış ve derin bir nefes almış." şeklinde kullanılabilir.
Sonuç
"Bakmış" kelimesi, "bakmak" fiilinin geçmiş zamanda kullanılmış hâlidir ve Türkçede oldukça çeşitli anlamlara sahiptir. Gözlem yapmaktan ilgilenmeye, bir şeye dikkat etmekten mecazi anlamlara kadar geniş bir kullanım yelpazesi olan bu kelime, dilimizde önemli bir yer tutar. Gündelik hayatta sıkça karşımıza çıkan bu kelime, hem gerçek hem de mecazi anlamlarıyla zengin bir dil yapısının parçasıdır. Farklı bağlamlarda kullanılması, Türkçenin anlam ve ifade derinliğini artırır.